WSTĘP
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego (WSDZ) w Szkole Podstawowej im. Strażaków Polskich to ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu wspierania uczniów w procesie prawidłowego rozwoju ścieżki edukacyjno zawodowej i opracowania indywidualnych planów działań potrzebnych do osiągnięcia tego celu. WSDZ umożliwia uczniom zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do rozwoju samoświadomości mocnych i słabych stron, własnych predyspozycji zawodowych, oferty edukacyjnej, rynku pracy i zasad , które nim rządzą, a także zaplanowania własnej kariery edukacyjnej i zawodowej. Dzisiejsza rzeczywistość dyktuje konieczność kształtowania odpowiednich postaw, wiedzy i umiejętności, pomocnych w przygotowaniu do kreatywnego i operatywnego funkcjonowania na rynku pracy. Doradztwo zawodowe jest nieodłączną częścią programu wychowawczo - profilaktycznego szkoły i służy prawidłowemu rozpoznaniu przez ucznia swojego potencjału edukacyjno-zawodowego oraz rozwijaniu jego tożsamości grupowej, jako ważnego elementu funkcjonowania społecznego. Docelową grupą do której jest kierowany ten program są uczniowie Szkoły Podstawowej im. Strażaków Polskich , ich rodzice
i nauczyciele.
Treści z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane w szkole w ciągu roku szkolnego, zgodnie z harmonogramem działań WSDZ:
kl. I -III –prowadzenie orientacji zawodowej.
kl. IV –VI –prowadzenie preorientacji zawodowej przez nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących.
Kl. VII-VIII – prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego przez nauczyciela oddelegowanego do funkcji doradcy zawodowego.
Sojusznikami WSDZ są : ORE, PP-P, PUP, inne szkoły, Rodzice, Stowarzyszenie EDUQ;
PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. 2016 poz. 1943 z późn. zm.),
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 737, z późn. zm.);
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego sierpnia 2019r. (Dz.U. poz. 325) w sprawie doradztwa zawodowego.
- Rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 r. poz 1280)
- Rozporządzenie MEN z 14 września 2023r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.U. z 2023 poz. 2102).
- Rozporządzenie MEN z 25 sierpnia 2017r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017r. poz. 1646 ze zm.).
- Rozporządzenie MEN z 25 sierpnia 2017r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2020r. poz. 1551)
Realizowany w szkole WSDZ ma na uwadze wspieranie uczniów w procesie podejmowania samodzielnych i odpowiedzialnych wyborów edukacyjnych i zawodowych opartych na znajomości i rozumieniu siebie, systemu edukacji oraz rynku pracy.
Jest jednym z najważniejszych celów wychowawczych szkoły.
Cele główne:
- Przygotowanie uczniów do wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej.
- Określenie własnych predyspozycji, cech osobowości, temperamentu, zainteresowań, talentów, mocnych stron i umiejętności.
- Przygotowanie uczniów do podejmowania samodzielnych i trafnych wyborów edukacyjno-zawodowych.
- Uświadomienie rodzicom, jak wielkie znaczenie odgrywają w procesie przygotowania dziecka do wyboru jego przyszłej ścieżki edukacyjno-zawodowej.
Cele szczegółowe (rezultaty):
Uczniowie :
- poznają swoje możliwości, zainteresowania,
- uświadamiają sobie swoje cechy charakteru, predyspozycje,
- rozwijają umiejętności pracy zespołowej, przełamywania barier środowiskowych oraz kształtowania właściwych relacji społecznych;
- wiedzą jak się uczyć i rozwijać swoje zainteresowania, pasje i talenty;
- mają większą motywację do nauki, mają świadomość wykorzystania nauki w praktyce,
- znają strukturę szkolnictwa,
- umieją dobrze się zaprezentować,
- znają zasady dobrej komunikacji, i sposoby radzenia sobie ze stresem.
Nauczyciele:
- współrealizują wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w szkole,
- potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów,
- rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje,
- wspierają rodziców w procesie doradczym, udzielają informacji, lub kierują do specjalistów,
- znają ścieżki edukacyjne,
- włączają przedstawicieli instytucji i zakładów pracy w proces orientacji i doradztwa, zawodowego w szkole.
Rodzice:
- znają strukturę szkolnictwa,
- znają swoje dziecko,
- znają czynniki ważne przy wyborze szkoły,
- angażują się w pracę doradczą szkoły (np. prezentują swoje zawody, zakłady pracy, hobby, zainteresowania).
Doradztwo zawodowe realizowane jest :
- w klasach VII-VIII w formie zajęć doradztwa zawodowego w wymiarze 10 godzin dydaktycznych w ciągu roku szkolnego;
- w ramach zajęć z pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
- na zajęciach przedmiotowych;
- na lekcjach z wychowawcą.
Organizacja doradztwa zawodowego w szkole.
1. Za organizację zadań z zakresu doradztwa zawodowego odpowiada dyrektor szkoły.
2. W szkole zatrudnia się doradcę zawodowego lub wyznacza się nauczyciela, który pełni funkcję doradcy zawodowego.
Do zadań doradcy zawodowego należy:
1. Systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne
i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej;
2. gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;
3. prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu z uwzględnieniem rozpoznanych mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów;
4. koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę;
5. współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań
w zakresie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
6. wspieranie nauczycieli i specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
W ramach doradztwa zawodowego prowadzone są następujące działania:
- indywidualne spotkania doradcze z uczniami i ich rodzicami;
- podejmowanie tematyki związanej z planowaniem ścieżki edukacyjno-zawodowej podczas godzin wychowawczych;
- spotkania z rodzicami służące przygotowaniu ich do wspierania dzieci w projektowaniu przyszłej kariery zawodowej;
- wizyty na zajęciach przedstawicieli różnych zawodów;
- udział uczniów w dniach otwartych, targach szkół, dniach kariery;
- organizacja projektów edukacyjnych, dni talentów i innych wydarzeń szkolnych nastawionych na poznawanie i prezentowanie uczniowskich uzdolnień i zainteresowań;
- uczestnictwo uczniów w olimpiadach i konkursach międzyszkolnych;
- współpraca ze szkołami wyższego szczebla, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi organizacjami działającymi na rzecz rozwoju uczniów;
- udzielanie wsparcia w podejmowaniu tematyki związanej z doradztwem nauczycielom pracującym w szkole;
- badanie losów absolwentów szkoły.
Działania z zakresu doradztwa zawodowo-edukacyjnego realizowane są przez:
- Dyrektora
- Doradcę zawodowego/koordynatora
- Wychowawców
- Nauczycieli bibliotekarzy
- Nauczycieli informatyki
- Nauczycieli przedmiotów
- Pedagogów szkolnych/ specjalistów
Zakres działań z obszaru doradztwa zawodowego dla poszczególnych osób wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego.
Dyrektor:
- odpowiada za organizację działań związanych z doradztwem zawodowym;
- współpracuje z doradcą zawodowym w celu realizacji WSDZ;
- wspiera kontakty pomiędzy uczestnikami procesu orientacji zawodowej oraz doradztwa zawodowego w szkole i instytucjami zewnętrznymi;
- zapewnia warunki do realizowania w szkole zajęć orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego;
- organizuje w szkole wspomaganie realizacji działań z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego poprzez planowanie i przeprowadzanie działań mających na celu poprawę jakości pracy placówki w tym obszarze.
Doradca zawodowy:
- systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów i słuchaczy na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego;
- prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego;
- opracowywanie we współpracy z innymi nauczycielami, w tym nauczycielami wychowawcami opiekującymi się oddziałami, psychologiem lub pedagogami, programu;
- wspieranie nauczycieli, w tym nauczycieli wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów, w zakresie realizacji działań określonych w programie;
- koordynowanie działalności informacyjno-doradczej realizowanej przez szkołę, w tym aktualizowanie i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;
- realizowanie działań wynikających z programu.
Wychowawcy:
- określają mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- eksponują w trakcie bieżącej pracy z uczniami związki realizowanych treści nauczania z treściami programowymi doradztwa zawodowego;
- włączają do swoich planów wychowawczych zagadnienia z zakresu doradztwa zawodowego;
- realizują tematy związane z doradztwem zawodowym na godzinach wychowawczych;
- wskazują uczniom specjalistów, którzy mogą udzielać wsparcia w planowaniu kariery zawodowej;
- współpracują z rodzicami w zakresie planowania ścieżki kariery edukacyjno-zawodowej ich dzieci; pełnią funkcję wspierająco-informacyjną dla rodziców;
- współpracują z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym.
- na godzinach wychowawczych – poświęconych realizacji tematyki zawodoznawczej – pogłębiają kompetencje interpersonalne uczniów, prowadzą ćwiczenia integrujące grupę, rozwijające samowiedzę itp.;
- uczestniczą w wycieczkach zawodoznawczych;
- wspierają uczniów w procesie decyzyjnym;
- kierują do specjalistów.
Nauczyciele:
- określają mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- eksponują w trakcie bieżącej pracy z uczniami związki realizowanych treści nauczania z treściami programowymi orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego;
- współpracują z wychowawcami klas w zakresie realizowania zajęć orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego dla uczniów;
- prowadzą koła zainteresowań, zajęcia dodatkowe;
- współpracują z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym.
Psycholog, pedagodzy szkolni i specjaliści:
- określają mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- włączają treści z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego w prowadzone przez siebie zajęcia dla uczniów;
- współpracują z wychowawcami klas w ramach realizowania działań z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego dla uczniów;
- włączają się w proces podejmowania przez uczniów decyzji edukacyjnych i zawodowych (informacje dotyczące ucznia wynikające z pracy specjalisty);
- współpracują z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami, pedagogami, psychologiem i innymi i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym.
Nauczyciel-bibliotekarz:
- współpracuje z doradcą zawodowym oraz z wychowawcami, nauczycielami, psychologiem, pedagogami szkolnymi i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym;
- opracowuje, aktualizuje i udostępnia zasoby dotyczące doradztwa zawodowego;
- włącza się w organizowane przez szkołę i instytucje zewnętrzne aktywności i wydarzenia z zakresu doradztwa zawodowego.
Inne osoby np. pielęgniarka szkolna:
- współpracuje z doradcą zawodowym oraz nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym;
- udziela informacji o kwestiach zdrowotnych ważnych w kontekście zawodów wybieranych przez uczniów;
- organizuje dla uczniów spotkania dotyczące dbania o zdrowie i bezpieczeństwo oraz kształtowania właściwych nawyków – adekwatnych do zawodów wybieranych przez uczniów.
Realizacja Wewnątrzszkolnego Programu Doradztwa Zawodowego
Na każdy rok szkolny w szkole aktualizuje się program realizacji doradztwa zawodowego, uwzględniający wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego.
Program określa:
- działania związane z realizacją doradztwa zawodowego,
- tematykę działań,
- metody i formy realizacji działań,
- terminy realizacji działań,
- osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych działań,
Formy pracy:
- badanie (diagnoza) zapotrzebowania na działania doradcze prowadzone w szkole (np. wywiad, kwestionariusz ankiety);
- zajęcia warsztatowe (grupowe) służące rozbudzeniu świadomości konieczności planowania własnego rozwoju i kariery zawodowej, umożliwiające poznanie siebie i swoich predyspozycji zawodowych;
- zajęcia doskonalące umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej i współdziałania w grupie, rozwijające umiejętności autoprezentacji i rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcami, radzenie sobie ze stresem (pogadanki, warsztaty z psychologiem szkolnym);
- zajęcia uczące umiejętności redagowania dokumentów aplikacyjnych;
- udostępnianie informacji o zawodach, o szkołach ponadpodstawowych, rynku pracy, o możliwościach kształcenia i zatrudnienia, obowiązującym prawie pracy;
- działanie uczniowskiego wolontariatu;
- udzielanie indywidualnych porad uczniom w podjęciu decyzji edukacyjnej i zawodowej, mających problemy zdrowotne lub osobiste,
- udzielanie porad uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
- udział w przedsięwzięciach lokalnych, np. dni otwarte szkół wycieczki do firm
- spotkania ze specjalistami z różnych zawodów, doradców, pracowników Powiatowego Urzędu Pracy;
- przedstawienie rodzicom uczniów aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej szkolnictwa na różnych jego poziomach;
- indywidualna praca z rodzicami uczniów, którzy wykazują problemy zdrowotne, emocjonalne, decyzyjne, intelektualne, rodzinne itp.;
- włączanie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań informacyjnych szkoły;
Metody stosowane w pracy doradczej:
- aktywizujące problemowe – burza mózgu, dyskusja,
- zapisowe – drzewko decyzyjne, mapy myśli,
- dramy – inscenizacje i odgrywanie ról, testowe (kwestionariusze, ankiety, testy),
- audiowizualne – filmy edukacyjne, zasoby Internetu i prezentacje multimedialne,
- treningi umiejętności społecznych,
- mini wykłady, pogadanki,
- testy zawodoznawcze.
Podmioty współpracujące ze szkołą
- Podmiotami współpracującymi ze szkołą przy realizacji WSDZ są:
- Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Lęborku;
- Centrum Kształcenia Zawodowego;
- pracownicy z Powiatowego Urzędu Pracy;
- Powiatowa Sieć Doradców Zawodowych;
- przedstawiciele stowarzyszenia EDUQ;
- lokalni, regionalni pracodawcy;
- przedstawiciele szkół ponadpodstawowych;
- rodzice;
- inne osoby wpierające organizację szkolnego doradztwa zawodowego (np. przedstawiciele zawodów, pracownicy organizacji pozarządowych itd.), absolwenci szkoły.
Szkolne zasoby z doradztwa zawodowego:
Szkoła gromadzi i sukcesywnie poszerza własne zasoby służące realizacji doradztwa zawodowego. Są to, m.in.:
- Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego;
- opracowywany co roku i zatwierdzany przez dyrektora program realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego na dany rok szkolny;
- narzędzia diagnostyczne do rozpoznawania predyspozycji i zainteresowań zawodowych uczniów;
- materiały z zakresu doradztwa zawodowo-edukacyjnego gromadzone w bibliotece: filmy, scenariusze, plakaty, broszury;
- materiały gromadzone w związku z organizacją wydarzeń, takich jak dni kariery, projekty edukacyjne, spotkania z przedstawicielami świat zawodów itp.
- zasoby internetowe, w tym zasoby ORE;
- informacje o losach absolwentów;
Monitoring i ewaluacja wewnętrzna WSDZ.
Za monitoring „Programu realizacji WSDZ”, odpowiada bezpośrednio doradca zawodowy/nauczyciel przedmiotu z zakresu doradztwa zawodowego w szkole. Ewaluacja jest niezbędna, aby działania na terenie szkoły były zgodne z oczekiwaniami i potrzebami uczniów i ich rodziców. Ewaluacja ustna programu, na podstawie informacji zwrotnej przekazanej przez uczniów i rodziców swoim wychowawcom, ocena przydatności zajęć z zakresu doradztwa zawodowego, ocena zajęć prowadzonych w klasach VII-VIII z doradztwa zawodowego.
Korzyści wynikające z realizacji WSDZ:
Dla osób zainteresowanych:
- dostęp do informacji zawodowej dla uczniów, nauczycieli i rodziców;
- poszerzanie edukacyjnych i zawodowych perspektyw uczniów;
- wzrost mobilności zawodowej absolwentów;
- podkreślenie elastyczności i możliwości modyfikacji zaplanowanej kariery.
Dla szkoły: realizacja zobowiązań ujętych w ustawie o systemie oświaty dotyczących przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia.